Lastik yük endeksi, bir lastiğin maksimum şişirme basıncında güvenle taşıyabileceği maksimum ağırlığı gösteren sayısal bir koddur. Bu numara tipik olarak lastiğin yanak kısmında bulunur ve iki ya da üç basamaklı bir sayı ve ardından bir harf ile temsil edilir. Rakam, lastiğin ağırlık kapasitesini temsil ederken harf ibaresi de hız derecesini gösterir.
Lastik yük endeksi genellikle 71 ile 126 arasında değişir. Tüm sayılar, belirli bir yük kapasitesini ifade eder ve her sayıya karşılık gelen yük kapasitesi, bir tablo aracılığıyla kolayca belirlenebilir. Örneğin, 91 yük endeksine sahip bir lastik, maksimum 615 kg’lık bir yük taşıyabilir. Yük endeksinin tüm araç için değil, her bir lastik için ayrı ayrı geçerli olduğuna dikkat etmek önemlidir. Ayrıca bu durum araç lastiği değiştirirken, yeni lastiklerin orijinal lastiklerin yük endeksine eşit veya daha yüksek bir değere sahip olduğundan emin olmanız gerektiği anlamına gelir.
Lastik Yük Endeksi Nasıl Belirlenir?
Lastik yükü endeksi hesaplama işlemi, üreticiler tarafından gerçekleştirilen bir dizi testle yapılır. Testler, mevcut lastiklerin güvenli bir şekilde taşıyabileceği maksimum ağırlığı belirlemek için farklı şişirme basınçlarında çeşitli yüklere tabi tutulma uygulamalarını içerir. Yük endeksi ayrıca lastiğin boyutundan ve yapısından da etkilenir. Daha büyük çapa ve daha geniş kesit genişliğine sahip lastikler genellikle daha küçük türlere göre daha yüksek yük endeksine sahip olurlar. Benzer şekilde, daha yüksek kat dereceli veya güçlendirilmiş yapıya sahip lastikler, daha düşük kat dereceli lastiklerden daha fazla ağırlık taşıyabilir.
Lastik yük ve hız endeksi belirleme işlemi birkaç adım içerir. İlk olarak üretici kullanım amacına ve araç özelliklerine göre bir lastik boyutu ve tipi seçer. Daha sonra lastik, yük taşıma kapasitesini belirlemek için bir dizi teste tabi tutulur. En önemli testlerden biri, lastiğe bir yük bindirmeyi ve sapma miktarını ölçmeyi içeren yük testidir. Bu işlemde lastik önerilen basınca kadar şişirilir ve ardından maksimum yük kapasitesine ulaşana kadar ağırlıklarla yüklenir. Daha sonra lastiğin yük endeksini belirlemek için sapma miktarı ölçülür. Yaygın olarak uygulanan diğer bir test, gerçek kullanımını simüle etmek için lastiği bir dizi yüksek hızlı sürüş, frenleme ve viraj alma döngüsüne tabi tutmayı içeren dayanıklılık testidir. Bu test, lastiğin zaman içindeki dayanıklılığını ve yük taşıma kapasitesini belirlemeye yardımcı olur.
Lastik yük endeksi belirlendikten sonra, lastik ebadı, hız derecesi ve üretim tarihi gibi diğer önemli bilgilerle birlikte yanak kısmına damgalanır. Ülkemizde Tüvtürk bünyesinde hizmet veren araç muayene istasyonları ilgili testleri gerçekleştiren kurumlar olarak öne çıkar. Tüvtürk lastik yük endeksi hesaplama işlemleri titizlikle yapılarak güvenli bir sürüş imkânı sunulur.
Lastik Yük Endeksinin Araç Güvenliğindeki Önemi
Oto lastik yük endeksi aracın ve yolcuların oluşturduğu ağırlığı güvenli bir şekilde taşıyabilmesini için gerekli olan sayısal bilgileri ortaya koyar. Lastiğin bilinçsiz şekilde yüklenmesi, aşırı ısınmasına, kontrol kaybına ve bunlarla beraber bazı tehlikeli sonuçlara yol açabilir. Ek olarak, aşırı yüklenmiş bir lastik aşınmaya maruz kalarak ömrü kısalabilir ve performans kaybı oluşturabilir. Ayrıca lastik yükü endeksinin, yanak kısmında listelenmiş olan tavsiye edilen lastik basıncı ibaresi ile karıştırılmamasına dikkat etmek gerekir.
Önerilen lastik basıncı, aracın ağırlığını uygun şekilde desteklemek ve optimum performans sağlamak için gereken hava basıncı miktarıdır. Yük endeksi ise lastiğin maksimum ağırlık kapasitesini gösterir. Yalnızca modern araçlarda değil aynı zamanda alt orta sınıf otomobillerde de c sınıfı lastik yük endeksi net bir şekilde belirlenebilir.
Yük Endeksi ve Hız Değeri
Lastiklerin yük kapasitesini etkileyen bir diğer faktör de hız derecesidir. Hız derecesi, bir lastiğin güvenle kullanılabileceği maksimum hızı ifade eder. Bu değer lastiğin yanak kısmında bir harfle temsil edilir ve her harf belirli maksimum hız derecesine karşılık gelir. Örneğin, “S” hız sınıfına sahip bir lastik 180 km/h hıza kadar güvenle çıkabilirken, “V” hız derecesine sahip bir lastik 240 km/h hıza kadar performans sergileyebilir.
Bir lastiğin yük endeksi ve hız derecesinin birbirinden bağımsız olmadığına dikkat etmek önemlidir. Aslında ikisi arasında doğrudan bir ilişki vardır. Yük endeksi arttıkça, hız derecesi azalır. Bunun nedeni, daha yüksek yük kapasitesine sahip lastiklerin, genellikle daha yavaş hızlarda seyahat eden ağır araçları desteklemek üzere tasarlanmış olmasıdır. Bunun yanı sıra daha düşük yük kapasiteli lastikler, daha yüksek hızlarda güvenle seyahat edebilen daha hafif araçlar için tasarlanmıştır. Öte yandan taşımacılık ve lojistik gibi alanlarda kullanılan araçların hafif ticari lastik yük endeksi de ilgili faaliyetlere ve aracın ağırlığına göre belirlenebilir.
Bir araç için lastik seçerken, lastiklerin aracın ağırlığını güvenli bir şekilde destekleyebilmesi ve istenen hızlarda gidebilmesi için hem yük indeksini hem de hız derecesini göz önünde bulundurmak gerekir. Bunun yapılmaması, tehlikeli ve potansiyel olarak hayati nitelik taşıyan bazı durumlara sebep olabilir.
Yük Endeksi ve Kat Derecesi
Yük endeksi ve kat derecesi birbiriyle ilişkili olsa da aynı şey değildir. Kat derecesi, lastiğin yapısının, sağlamlığının ve dayanıklılığının bir ölçüsüdür. Lastiğin yapısını güçlendirmek için kaç kat kauçuk kullanıldığını gösterir. Yük endeksi ise lastiğin ağırlık kapasitesinin bir ölçüsüdür. Bir lastiğin kat sınıfı, ağırlık kapasitesini etkileyebilse de tek faktör bu değildir. Çeşitli yapıdaki lastikler aynı yük endeksine ancak farklı kat değerlerine sahip olabilir.
